Spijbelonderzoek: 'Ouders denken dat hun kind dat niet doet, maar dat is juist de truc'
03-01-2024
Misschien heb je het zelf ook wel eens gedaan; spijbelen. Onopgemerkt afwezig zijn terwijl docenten denken dat je bijvoorbeeld bij de tandarts bent. Terwijl je eigenlijk met vrienden aan het hangen bent of gewoon even geen zin hebt. Onderwijssocioloog (en oud-leerplichtambtenaar) René Halberstadt deed promotieonderzoek naar de wereld van spijbelaars en ontdekte hoe ouders, scholen en leerlingen ermee omgaan: "Heel veel ouders denken dat hun kind niet spijbelt, maar dat is juist de truc!"
Ja, hij geeft het meteen toe; zelf heeft Halberstadt ook wel eens gespijbeld. "Ik moest een eind fietsen naar school. Vooral in de zomer bleven we wel eens wat langer onderweg", lacht hij. Voor zijn onderzoek werkte hij als leerplichtambtenaar en ontdekte daar dat vooral veelvuldig niet op school zijn een signaal kan zijn voor problemen die spelen in het leven van de scholier: "Dat kan heel breed zijn, van liefdesverdriet tot verwaarlozing of mishandeling. Vooral bij de mensen die echt lang niet in de les verschijnen is het de moeite waard om goed te onderzoeken wat er aan ten grondslag ligt", zegt Halberstadt.
Voor scholen soms lastig ontdekken
Voor zijn promotie was Halberstadt vooral benieuwd naar de interactie tussen de leerlingen, de ouders en de school als er sprake is van spijbelen. Hij geeft een voorbeeld; "Bij een kind dat zich zogenaamd 'ziek' meldt, speelt eigenlijk een onderhandeling tussen ouder en kind. Vooral als je als ouder eigenlijk wel ziet dat je kind niet ziek is, maar die om een of andere reden niet naar school wil. Dus er bestaat een soort vloeibare grens tussen echt spijbelen (wegblijven zonder dat je ouders het weten, red.) en dat 'ziekte'-gerelateerde verzuim. En juist dat laatste is voor scholen ontzettend moeilijk om te ontdekken."
Onduidelijk hoe groot probleem echt is
En daardoor is ook onduidelijk hoe vaak er sprake is van dat ziekte-gerelateerde verzuim. Dat zorgt ervoor dat onduidelijk is hoe groot het probleem rondom spijbelen precies is. "Dat is gek. Tussen werkgevers en en werknemers weten we van elk beroep tot achter de komma hoe groot de uitval is, maar bij leerlingen weten we het eigenlijk helemaal niet." Hij somt op wat de gevolgen kunnen zijn van spijbelen; "ben je vaker afwezig dan wordt het lastiger je diploma te halen. Dan kan je moeilijker je eigen kwaliteiten in de samenleving kwijt en kan je moeilijker worden wat je echt wil."
Ouders met migratieachtergrond strenger
Halberstadt adviseert om in ieder geval te praten over verzuim bij ziekte. Maar hij is ook tot de conclusie gekomen dat er in elk gezin anders met ziekmelden wordt omgegaan; "Het bleek dat ouders met een migratieachtergrond beter controleren of hun kind wel echt ziek is. Dus in die onderhandeling zeggen zij vaker; 'ik zie niet dat je ziek bent, dus je moet naar school.' Terwijl ouders zonder migratieachtergrond vaker het gesprek aangaan over wat er eigenlijk echt aan de hand is."
Lees verder bij NPO Radio 1
Bron: NPO Radio 1
« Terug naar het overzicht