Kleuters mogen weer kleuter zijn
18-10-2019
Kleuters mogen vanaf 2021 geen ‘schoolse’ toetsen meer maken. En een jaar langer kleuteren geldt niet meer als zittenblijven. Deze politieke beloften zijn een doorbraak in een jarenlange discussie over het jonge kind.
Een kind mag pas naar groep 3 als het zestien letters kent, van 0 naar 20 kan tellen, en weer terug, en een half uur stil aan een tafeltje kan zitten. Als het daar niet aan kan voldoen, moet het nog maar een jaartje kleuteren.
Dit is de mores onder veel leerkrachten van groep 3, weet Rienkje van Boekel, pedagoog en docent aan de post-hbo opleiding jonge kind specialist bij de hogeschool NHL Stenden. “Als een kind in het vroege voorjaar nog niet voldoet aan deze criteria, start de discussie in het team, met name over herfstleerlingen: is het kind dan na de zomervakantie wel toe aan groep 3?”
Boosdoener is het leerstofjaarklassensysteem, vindt zij. Uitgangspunt van dit systeem is dat aan dezelfde groep kinderen, methode gebonden, dezelfde prestatie-eisen worden gesteld. Bij de hogere leeftijdsgroepen is dat mogelijk, maar niet bij kleuters. Die ontwikkelen zich namelijk sprongsgewijs. “Ineens kunnen ze dan iets”, aldus Van Boekel, terwijl ze het een week of maand daarvoor nog niet konden. Dat ‘iets’ kan zijn: een bal opvangen, hinkelen, rijmen, maar ook woorden herkennen en letters aan elkaar rijgen.
Kleuters onderling kunnen enorm verschillen. Zelfs als ze op dezelfde dag jarig zijn. Ieder kind ontwikkelt zich anders afhankelijk van de wisselwerking tussen hersenontwikkeling en stimulans uit de omgeving. Aan het bewegen, praten en spelen merk je waar hij aan toe is.
Drie valkuilen van verschoolsing worden genoemd. Kort weergegeven:
- Het kind kleurt niet binnen de lijntjes
Valkuil: Van een kind dat nog vanuit de schouders tekent, kun je niet verwachten dat het letters maakt of binnen de lijntjes kleurt. Dat leidt enkel tot frustratie.
Wat dan wel: Moedig het kind aan om activiteiten te doen die de sensomotorische vorming, de ontwikkeling van de zintuigen, stimuleren, zoals spelen met ongevormd materiaal: zand, water en klei. Tekenen met waskrijt, dikke stiften, in schelpenzand of scheerschuim. Spelen met blokken en constructiemateriaal, met de spoorbaan, kralen rijgen, poppen aan en uitkleden, enzovoort.
- Het kind kan niet stilzitten
Valkuil: Vraag een beweeglijk kind niet continu om stil te zitten en laat een kleuter nooit een pauze overslaan omdat het zijn ‘werk’ niet af heeft.
Wat dan wel: Jonge kinderen moeten dagelijks tweemaal minimaal drie kwartier binnen of buiten vrij kunnen spelen. Geef een bijzonder beweeglijk kind een taak: Loop jij even naar meester Arie om een doos papier op te halen?
- Het kind kan nog geen letters of cijfers schrijven
Gemiddeld kunnen kinderen rond hun vijfde à zesde jaar functioneel letters en cijfers herkennen en ‘tekenen’. Bijvoorbeeld hun eigen naam en hun huisnummer of hun leeftijd. Dit is echter nog geen schrijven. Leren schrijven is een complexe bezigheid waar een kind neurologisch aan toe moet zijn.
Valkuil: Begin niet te jong met leren schrijven. Methodisch schrijfonderwijs bij kleuters is ongewenst. Het kind leert hooguit dat hij er niet goed in is.
Wat dan wel: Doe de lees- en schrijfproef. Als een kind geen andere woorden kan maken van de letters die het al kent, kun je ervan uitgaan dat het de letters ‘tekent’, en niet schrijft.
Lees het volledige artikel in het Onderwijsblad van februari 2019 bij de AOb
Ben jij ook enthousiast over het werken met kleuters? En wil je hen ook graag stimuleren in hun ontwikkeling op een echte ‘kleutermanier’, dus al spelend? Het onderzoek van P. Leseman ( 2016) toont aan dat de leerkracht er toe doet. Leerkrachten die op de hoogte zijn de deze specifieke pedagogisch- didactische benadering van jonge kinderen, zorgen ervoor dat deze ontwikkeling ook echt tot stand komt. In het spel worden de ontwikkelingsgebieden in samenhang met elkaar aangeboden in een betekenisvol thema. Leerkrachtvaardigheden zoals kleine kring en coöperatief leren, zijn hierbij noodzakelijk. Nadat je de post-hbo-opleiding ‘Specialist Jonge Kind’ hebt gevolgd, begrijp je waarom. Je weet met welk uitdagend en betekenisvol onderwijs het jonge brein zich ontwikkelt én hoe je je collega’s hierover enthousiasmeert.
Bron: VIAA
« Terug naar het overzicht